Tekrarlayan Hamstrıng Yaralanması Olan Sprinter’lara Klinik Yaklaşım

Londra’da mükemmel bir cumartesi akşamı saat on. Olimpiyat stadyumunu kalabalık, akıllı telefonları hazır, Usain Bolt’un son yarışını izlemek için heyecanla bekliyorlar.

100 m’de altın madalyayı kaçırdı ama 4 x 100 m bayrak yarışı her zaman en sevdiği yarış olmuştur.

Son viraja girdiklerinde, Jamaika üçüncü sırada- baskı artıyor!

Ve sonra umutsuzluk; akıl almaz olan olur- yere düşüyor…

Bir hamstring yaralanmasıyla…

Elit rekabette elinizden gelenin en iyisini yapmakla yaralanmak arasındaki küçük farkların acımasız hatırlatıcısı.

Birçok sporcu için olduğu gibi onun da tekrar uğraşmak zorunda olduğu bir sakatlıktı.

Hamstring yaralanmaları, elit sporcuların, özellikle sprinter ve jumperlar arasında en yaygın yaralanmadır.

 İlk kez hamstring yaralanmasından sonra yeniden yaralanma oranları yüzde 0-60 arasındadır.

Çoğu zaman, sadece yeniden yaralanma değil, aynı zamanda gelişebilecek benzer yaralanmaların da modelidir.

Bu yazıda, tekrarlayan hamstring yaralanmaları yaşayan elit atletizm koşucularında dikkat edilmesi gereken önemli noktaları açıklayacağız.

BÜTÜN HAMSTRING YARALANMALARI AYNI DEĞİLDİR, PEKİ REHABİLİTASYONA NASIL YAKLAŞACAĞIZ?

 Tartışmasız tüm yaralanmalar aynı değildir. Hamstring starinleri tip, konum ve boyut bakımından heterojendir ve farklılık gösterir.

Çoğu hamstring strainleri, proksimal miyotendinöz bileşkede gerçekleşir.

Hamstring anatomisi karmaşıktır, üst üste binen tendonlar ve farklı hamstring kasları arasındaki morfolojik mimari ile karakterizedir.

Yaralanmalardaki farklılıkları gösteren özellikler veya nitelikler nelerdir ?

Farklı hamstring yaralanmalarına yaklaşımımızı nasıl ayarlayacağız?

FARKLI NİTELİKLER

Klinik tanı

Atletizm sporcularının sprint sırasında hamstring yaralanması yaşama olasılığı daha sıkken, hamstringlerin germe tipi yaralanmaları çok daha az görülür. Rehabilitasyon süresindeki farklılıklar, yaralanmanın tipime göre değişkenlik gösterir. Tekrarlayan yaralanmaların neden meydana geldiğini belirleyen öyküye dikkat edilmelidir.

• İskial tüberosite ile palpasyon ağrısı noktası arasındaki mesafe, rehabilitasyon süresinin göstergesidir.

 (iskial tüberosite ne kadar yakınsa, rehabilitasyon süresi o kadar uzundur). Şiddeti belirleyen başka yararlı yol, sporcunun ağrısız yürümesi için geçen sürenin uzunluğudur.

 Görüntüleme/Sınıflandırma

 MRG, tedavi stratejisini ve daha ciddi yaralanmaların (tam kat tendon yaralanmaları veya kas içi tendon tutulumu gibi) belirlenmesine yardımcı olur.

Intramusküler  Tendon

 İngiliz atletizm sporcuları, intramuskuler tutulumu olan yaralanmalarda spora dönüşte gecikme ve daha yüksek tekrarlama yaşamışlardır.

Yaralanma miyofasiyal bölgede ise , rehabilitasyon agresiftir ve yeniden yaralanma olmaksızın oyuna daha erken dönülür.

İntramüsküler yaralanmalarda, eksantrik yükleme, koşmanın başlaması ve ilerletilmesi ertelenir.

Rehabilitasyon, yaralanma varlığındaki antrenmandır- optimal yükleme

Başarılı rehabilitasyonu nasıl tanımlanır ?

Sporcu için mümkün olan en kısa sürede spora geri dönmek ana itici güçtür. Antrenör, sporcu geri döndüğünde performansa odaklanır ve zaman baskısı müsabakalara dayanır. Sağlık personeli sonuç odaklıdır ana amacı tekrarlayacak yaralanmayı önlemektir. Bu çerçeve rehabilitasyonunun anahtarıdır.

Elit spor başarılı rehabilitasyonun bileşenlerini (Hedef, Performans ve Sonuç) karşılayan rehabilitasyondur. Başarılı rehabilitasyon, sporcunun en kısa sürede, yüksek performans gösterebilecek ve tekrar yaralanmadan spora dönmesidir.

• Rehabilitasyondaki amaç dokuya optimal yüklemedir.

Optimum yüklenme nedir?

Optimal yükleme, fizyolojik adaptasyonu maksimize eden ve dokulara uygulanan yüktür.

Yükleme hedefleri netleştiğinde

• Artan gerilme kuvveti,
• Kollajen yeniden organizasyonu,
• Artmış kas-tendon ünitesi sertliği
• Nöral yeniden organizasyonu

Bu adaptasyonları için uygun bir yükleme planı geliştirilebilir

Bir rehabilitasyon programı tasarlarken birkaç basit soru sormak gerekir:

•  Doku düzeyinde ne oluyor?
•  Egzersiz reçetenizde ne gibi sonuçlar elde etmeye çalışıyorsunuz?
•  Farklı egzersiz türlerinin özel adaptasyonu nedir?
• Bu egzersiz semptomları azaltmak, doku adaptasyonunu uyarmak veya hareket kabiliyetini geliştirmek için mi kullanılıyor?

Dokuların etkili yüklenmesinde öncelik :

1) ağrıyı azaltmayı veya doku iyileşmesini artırmak,

2) doku kapasitesini iyileştirmeyi ve genişletmek

3) hareket kabiliyetini geliştirmeyi amaçlayıp amaçlamadığını anlamaktır.

Bir egzersizin istenen sonuçları netleştiğinde, adaptasyonu en üst düzeye çıkarmak için ilerlemeleri planlamak mümkündür. Örneğin, yüklemenin amacının ağrıyı azaltmak ve iyileşmeyi geliştirmek olduğu durumlarda, egzersiz seçimi düşük seviyeli izotonik egzersiz olabilir.

• İntramuskuler tutulumda ise erken izometri yardımcı olabilir.

Adaptasyonun fasikül uzunluğunun arttırılmasında, eksantrik yüklenmede ilerleme, yükün artırılması, hareket hızlarında ve hareket aralığında artışı içerecektir. Kuvveti geliştirmede , egzersiz  jump squat olabilir ve ilerleme, düşük yük gücünden (%30 1RM yükü) yüksek yük gücüne (bir tekrar maksimum (1RM) yükün %80’i)  geçişi içerir. Yüklemenin erken başlaması ve eğitim değişkenleri için mantıklı ve sıralı bir ilerleme olması önemlidir.

Optimum yüklemeyi nasıl elde ederiz?

Rehabilitasyonda yaralanan dokuya en iyi yükleyen iki temel bileşen:

Temel antrenman ilkelerine ve kriterlerine dayalı rehabilitasyonu uygulamaktır.

Rehabilitasyonda, eğitim ve performans taleplerini karşılayabilecek dokuyu geri yüklerken iyileşmeye izin vermek için yaralı dokunun en uygun yüklenmesini kolaylaştırılmalıdır. Rehabilitasyonun içeriği, antreman programınına benzer dokuda adaptasyonu sağlamak için doğru ve uygun uyarılması için temel antrenman ilkelerine güvenebiliriz.  Kriterlere dayalı bir progresyon, başarılı rehabilitasyon için çok önemlidir. Klinisyenin klinik muhakeme sürecine subjektif ölçümler kadar objektif ölçümleri de daha iyi entegre etmesine izin verir. Subjektif ağrı, palpasyonla ağrı, hareket açıklığı, esneklik ve kuvvetin günlük ölçümleri, tedavinin oyuncuya uyarlanmasını sağlar. İyileşen dokunun elastik sınırının ötesinde yüklenmesi, bu yüklemeyle ağrının alevlenmesine yol açabileceğinden, tüm egzersizler ağrısız sınırda yapılmalıdır.

Bir şey mi kaçırıyoruz?

“Mucize” egzersizleri veya eğitim teknikleri aramayın. Kalça ekstansiyonu ve Nordic hamstring egzersizi gibi hamstring güçlendirmede değeri kanıtlanmış temel egzersizleri uygulayın.

Seçilen egzersizler güç, hipertrofi, kuvvet veya dayanıklılık gibi hedeflerin gelişimine odaklanır. Hızlı koşabilmek, hamstring yaralanması olan bir sprinteri rehabilite ederken yeniden eğitilmesi gereken bir beceridir. Bu aşamada, fonksiyonel modellerle dokuların etkili yüklenmesini kolaylaştırmaya, miyotendinöz ve miyofasyal enerji depolamasını, salınımını ve yavaşlama yeteneğini en üst düzeye çıkarmaya özel dikkat gösterilmelidir.

Yüksek hızlı koşuya geçiş kademeli olmalı ve rehabilitasyonun başında belirlenen kriterlere uygun olmalıdır. Hareketin kalitesi izlenir ve mal-adaptasyonlarda, doğru koşu formu için egzersiz regresyonu düzenlenir.

• Genellikle sporcular, kronik düşük antrenman yüklerinin kurbanı olur ve bu onları daha büyük yaralanma riskine sokar.

Bu nedenle, rehabilitasyonun, düzenli seanslarla ve kademeli ilerleme sağlanmalıdır.

 Wangensteen ve arkadaşları, yeniden yaralanmaların neredeyse %80’inin aynı kasta, aynı yerde meydana geldiğini göstermiştir.

Bu iki önemli soruyu gündeme getiriyor – rehabilitasyon süreci, sporcuyu sadece antrenmana değil, aynı zamanda rekabetçi spor ve performansın taleplerine de döndürmek için yeterli miydi ?

• İkincisi, yaralı doku, yüksek hızlı koşu sırasında maruz kaldığı yükü karşılayacak kadar olgunlaş mıydı?

SPORCU SPORA DÖNECEK KADAR ANTRENMAN YAPAR MI?

Spora dönüş, rehabilitasyonun sonunda tek başına alınan bir karar değildir. Katılıma dönüş, bir sporcunun fiziksel aktif olduğu ancak spora dönmek için (tıbbi, fiziksel ve/veya psikolojik olarak) ‘hazır’ olmadığı durumu ifade eder.

 Spora dönüş, rehabilitasyon sürecinin sonudur. Sporcu koşu antrenmanına ve normal programına geri dönmüştür ancak istediği performans seviyesini göstermemektedir.  Performansa dönüş, spora dönüşü uzatır ve sporcu kademeli olarak performansına geri döner (yaralanma öncesi seviyede veya üzerine).

Hamstring yaralanmasından sonra spora dönüş ortalama süresi 21 gün denebilir, ancak İngiliz Atletizm takımı intramusküler tutulumu olan yaralanmaların iki kat daha uzun sürebileceğini bildirmiştir.

Kas rejenerasyonunda yer alan ana süreçler, olgunlaşmamış yeni skar dokusunun değiştirilmesi ve liflerin de orijinal boyutlarına gelmesi, 30 günü geçebilir.

Orijinal kas liflerinin kapladığı alan kaybolduğu için bu önemlidir. Bu nedenle yeni liflerin orijinal alanlarını geri kazanması için güçlü bir büyüme uyarısı gerekir. Bu durum sporcu spora döndükten sonra bile optimal bir yükleme programının sürdürülmesiyle tekrarlanan yaralanmalara karşı korunmak için çok önemlidir.

Şifa Ayrıntıdadır !

 Sporcular tekrarlanan yaralanmalar yaşadığında, tekniklerinin veya sprint mekaniğinin bir bileşeninin yaralanmaya potansiyel sebep olup olmadığının belirlemesinde antrenörlere yardımcı olmak önemlidir. Rehabilitasyon veya spora dönüş sırasında belirli bileşenlerin hedeflenmesine yardımcı olacak dengesizlikler, eksiklikler veya performans parametreleri belirlenebilir.

Örneğin, yatay kuvvet üretiminin sprint performansının ana itici gücü olduğu gösterilmiştir ve hamstring fonksiyonu ile yatay kuvvet arasında güçlü bir ilişki vardır.

Yatay kuvvet üretimi eksikliğine katkıda bulunabilecek kas aktivitesindeki eksikliklerin belirlenmesi ve buna yönelik egzersizler tasarlanması önemlidir. Sprinter’ın etkili hızlanması ve tekrarlanan efor üzerinden maksimum hızı koruma becerisinin değerlendirilmesi, bu sonuca ulaşılmasına yardımcı olabilir.

 Biceps femoris’i veya medial hamstringleri harekete geçiren egzersizlerle veya kas uzatılmış pozisyondayken hareket kabiliyetini geliştiren egzersizlerle doku kapasitesi iyileştirmek önemli bir  anahtardır.

Hamstring’i farklı şekillerde zorlayan egzersizlerin karışımı, kalça veya diz ağırlıklı yüklenme modellerine odaklanmayı içerebilir. Pelvise göre ayak ve gövde pozisyonunu değiştirmek hamstringin farklı bölümleri için zorluğu artırabilir.

Dinamik gövde fleksiyonu ve rotasyonu, tekrarlanan yaralanmalarda hamstring rehabilitasyonunda önemli hususlar olabilir.

ORTAK KARAR ALMA RİSKİ VE ÖDÜLÜ

 Rehabilitasyon süresini uzatacak mıyız yoksa rekabete girmek için riske mi atacağız?

Hangisi daha önemli – risk mi ödül mü ? Sporcu bu fırsatı tekrar elde edecek mi?

Sonuçtan duyulan memnuniyeti artıracak Üç temel adım:

1.Tercih: Sporcunun ve antrenörün makul seçeneklerinin olduğunun farkına varması

2.Seçenek: Farklı seçenekler hakkında daha ayrıntılı bilgi sağlanması;

3.Karar: Sporcuya ve antrenöre tercihlerini dikkate almaları ve en iyisinin ne olduğuna karar vermeleri için rehberlik etmek.

ÖZET

Elit atletizm performansının talepleri, sporcuları yaralanma riskine maruz bırakmaya devam edecektir. Bir yaralanma meydana geldiğinde, iyileşen kas dokusunun onarılmasına ve atlet performansını geri kazanırken iyileşen dokunun tam yükleme kapasitesini geri kazanmasına izin vermek önemlidir. Entegre bir sağlık ve performans çerçevesinde ortak-iyi kararlar almak, sporculara en iyi sonuçları vermemizi ve performansa geri dönmelerini sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

Nicol van Dyk P.T., Ph.D.Physiotherapist & Clinical Researcher

Aspetar – Orthopaedic and Sports Medicine HospitalDoha, Qatar

Phil Glasgow P.T., Ph.D. Head of Physiotherapy and Rehabilitation

Irish Rugby Football UnionSchool of sport, Ulster University Ulster, Ireland