-Hamstring strainleri, sporcularda ve fiziksel olarak aktif bireylerde sıkça rastlanan ve ciddi sakatlıklara yol açabilen yaygın yaralanmalardır.

-Koşma, sıçrama veya hızlı hareket değişiklikleri sırasında ortaya çıkabilen bu yaralanmalar, sporcuların performansını olumsuz etkileyebilir ve uzun iyileşme sürelerine yol açabilir.

-Hamstring strainlerini önlemek için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir; bunlar arasında eksantrik kuvvet antrenmanları önemli bir yer tutmaktadır.

Bu derleme, eksantrik kuvvet egzersizlerinin Hamstring kas yaralanmalarını önlemedeki etkinliğini değerlendiren bir sistematik inceleme temel alınarak hazırlanmıştır.

Eksantrik kuvvet egzersizlerinin hamstring yaralanmalarını önleme etkinliğini belirlemek, farklı eksantrik egzersiz protokollerinin etkilerini karşılaştırmak ve eksantrik egzersizlerin kas dayanıklılığı ve kuvveti üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla, PubMed, MEDLINE, Cochrane Library, ve SPORTDiscus dahil olmak üzere çeşitli bilimsel veri tabanlarında literatür taraması yapılmıştır.

Randomize kontrollü çalışmalar (RKÇ) ve eksantrik egzersiz protokollerini değerlendiren 15 çalışma (11 RKÇ, 4 gözlemsel) sistematik incelemeye dahil edilmiştir.

Araştırmalar, üç ana eksantrik egzersiz protokolünü değerlendirmiştir:

1. “Hamstring Lowers” Protokolü: Diz çökme (kneeling) pozisyonunda uygulanan ve katılımcıların vücutlarını kontrollü bir şekilde öne eğdikleri bir egzersizdir.

2. İzokinetik Kuvvet Protokolü: Kas kuvveti profillerine göre kişiselleştirilmiş rehabilitasyon programları ile kullanılan izokinetik eksantrik egzersizleri içerir.
3. Diğer Güçlendirme Protokolleri: Farklı cihaz ve yöntemlerle uygulanan eksantrik güçlendirme egzersizlerini kapsar.

Hamstring yaralanmalarının tanısı doktor veya fizyoterapist tarafından klinik muayene ile yapılmıştır. Klinik tanı kriterleri arasında muskulotendinöz bileşkede palpasyonla hassasiyet, izometrik kontraksiyonla ağrı, ani başlayan uyluk arka ağrısına neden olan yaralanma mekanizması, aktivitelerde kısıtlılık ve esnemeyle ağrı yer almıştır.

Çalışmada sonuçlar şu şekildedir;

“Hamstring Lowers” Protokolü:

• Üç çalışma “hamstring lowers” protokolünü kullanarak eksantrik egzersizin hamstring kas yaralanmalarının önlenmesi ve şiddetinin azaltılması üzerindeki etkilerini incelemiştir.
• Arnason ve ark. (1999-2002 futbol sezonları) yaptıkları çalışmada, “hamstring lowers” grubunun kontrol gruplarına göre hamstring yaralanmalarında %65 oranında azalma olduğunu bulmuşlardır. Ancak yaralanma şiddeti ve tekrar yaralanma oranları “hamstring lowers” ve kontrol grupları arasında anlamlı olarak farklı bulunmamıştır.
• Brooks ve ark. (rugby oyuncuları üzerinde yapılan çalışma) ise, “hamstring lowers” protokolünün diğer kuvvet protokollerine göre hamstring yaralanmalarını önlemede daha etkili olduğunu gösterse de istatistiksel olarak anlamlı bir fark göremediklerini belirtmişlerdir.
• Gabbe ve ark.’nın RKT çalışması ise, eksantrik kuvvet grubunun hamstring yaralanmalarında koruyucu etki gösterdiğini, ancak uyum sorunları nedeniyle güvenilir sonuçlar elde edemediklerini göstermiştir. Ayrıca çalışmada yüksek sayıda katılımcı kaybı görülmüştür.

İzokinetik Kuvvet Protokolü:

• Croisier ve ark. ile Queiros Da Silva ve ark.’nın çalışmaları, izokinetik kuvvet protokollerinin tekrarlayan hamstring yaralanmalarını önlemede etkili olduğunu göstermiştir.

• Croisier ve ark. , katılımcıların hiçbirinde 12 aylık takip süresince tekrarlayan hamstring yaralanmaları görülmediğini belirtmişlerdir.
• Queiros Da Silva ve ark. tarafından yapılan yeni çalışmada, izokinetik dinamometre kullanılarak yapılan eksantrik egzersizlerin klasik fizyoterapi yöntemleriyle birleştirilmesinin, hamstring strain geçmişi olan sekiz katılımcı üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. Müdahale sonrası sekiz aylık takip sürecinde hiçbir katılımcı tekrar yaralanma yaşamamıştır.

Diğer Kuvvetlendirme Protokolleri:

• Askling ve ark. ve Sherry Best gibi çalışmalar, diğer eksantrik kuvvet egzersizleri protokollerinin hamstring yaralanmalarının insidansını azaltmada etkili olabileceğini göstermiştir.
• Askling ve ark. YoYo™ flywheel ergometre kullanımının hamstring yaralanmalarını önlemede etkili olduğunu bulmuşlardır.
• Ancak, bu çalışmalarda bazı katılımcıların egzersiz sırasında ağrı nedeniyle protokolleri tamamlamadığı rapor edilmiştir.

Çalışmaların çoğunda, eksantrik egzersiz protokollerine uyumlarının düşük ve terk oranlarının yüksek olduğu rapor edilmiştir. Kas ağrıları ve DOMS katılımcının eğitimden ayrılmasının en önemli nedenlerinden olmuştur. Bildirilen olumsuz etkiler, bu protokollerin klinik ortamlarda uygulanmasını kısıtlayabilir.

Anahtar Noktalar

1. Eksantrik Egzersizlerin Etkisi: Eksantrik kuvvet egzersizleri, hamstring kas yaralanmalarını azaltmada potansiyel bir yöntemdir.
2. Farklı Protokoller: Çeşitli eksantrik egzersiz protokolleri farklı seviyelerde etki göstermektedir.
3. Kas Kuvveti ve Dayanıklılığı: Bu egzersizler, kas kuvveti ve dayanıklılığını artırarak yaralanma riskini azaltabilir.
4. Tekrarlayan Yaralanmalar: Eksantrik egzersizler, tekrarlayan hamstring yaralanmalarını azaltmada etkilidir.
5. Rehabilitasyon: Eksantrik egzersizler, rehabilitasyon programlarına entegre edilerek iyileşme sürecini hızlandırabilir.
6. Antrenman Programları: Sporcular ve antrenörler, eksantrik egzersizleri antrenman programlarına dahil ederek yaralanma riskini azaltabilirler.
7. Uzun Vadeli Etkiler: Eksantrik egzersizlerin uzun vadeli etkileri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Bu sonuçlar, eksantrik egzersizlerin hamstring yaralanmalarının önlenmesinde potansiyel bir rol oynayabileceğini göstermektedir, ancak kesin sonuçlar için daha fazla yüksek kaliteli araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Kaynakça

1. Hibbert O, Cheong K, Grant A, Beers A, Moizumi T. A systematic review of the effectiveness of eccentric strength training in the prevention of hamstring muscle strains in otherwise healthy individuals. N Am J Sports Phys Ther. 2008 May;3(2):67-81. PMID: 21509129; PMCID: PMC2953322.