AYAK BİLEĞİ DORSİFLEKSİYONU NİÇİN ÖNEMLİDİR ?

Bu yazımızda sizler için ayak bileği dorsifleksiyon açısı ve diz valgusu arasında ilişkiyi değerlendiren 2018 yılında PhysTherapy in Sports dergisinde yayınlanmış meta-analiz çalışmasından önemli bölümleri çevirdik. Sizler için faydalı olmasını temenni ediyoruz.

Ayak bileği dorsifleksiyonu yürümAYAK BİLEĞİ DORSİFLEKSİYONU NİÇİN ÖNEMLİDİR ?e çömelme gibi ayağın yere temas ettiği kapalı zincir hareketlerinde oldukça önemlidir. Ayak bileği dorsifleksiyonundaki sınırlamalar,diz ve omurgada yaralanmalara neden olur. Kısıtlı ayak dorsifleksiyonun vücuda etkilerini açıklamadan önce bu kavramın ne olduğunu bilmemiz gerekir.

Ayak bileği dorsifleksiyonu nedir?

Ayak bileği dorsifleksiyonu, ayak parmaklarının tibia ön yüzüne doğru yaklaşma hareketidir. Başka bir ifadeyle topuk yere temas halindeyken ayağın yukarı ve geriye hareketidir.Ayak bileğindeki bu hareket açıklığı vücudun doğru konumlanması için önemlidir.

Ayak bileği dorsifleksiyonu için normal hareket açıklığı nedir?

Ayak bileği dorsifleksiyonu için genel olarak kabul edilen normal hareket açıklığı, hem Amerikan Ortopedi Cerrahları Akademisi hem de Amerikan Tıp Derneği tarafından tanımlanan şekilde 20 derecedir.Yürüyüş için yaklaşık 10 derecedir. Fakat yapılan son araştırmalar ayak bileği dorsifleksiyonunun 20 dereceye kadar olduğunu göstermiştir.

• Çömelme gibi daha dinamik hareketler, daha fazla ayak bileği dorsifleksiyon hareket aralığı gerektirir.

Siz ayak bileği dorsifleksiyon açınızı hiç ölçtünüz mü ?

Belli koşullar dorsifleksiyonu sınırlayabilir mi?

Gastroknemius / soleus kompleksinin (baldır kası)kısa ya da gergin olmasıayak dorsifleksiyonu sınırlar. Ayak dorsifleksiyonundaki kısıtlılık kinetik zincirde birtakım değişikliklere sebep olur.

Ayak bileği dorsifleksiyonu kısıtlılığının etkileri?

Azalmış ayak bileği dorsifleksiyonu

• patellartendinopati,
• aşiltendinopatisi,
• kronik ayak bileği instabilitesi,
• metatarsal stres kırıkları,
• plantarfasiit
• ön diz ağrısı gibi durumlar için risk faktörü oluşturur.

Bu kısıtlılık kinetik zincir akışını etkiler.Ayak dorsifleksiyonu kısıtlı olan bireyler, kinetik zincir boyunca frontal veya transver düzlemdeki hareketler ilesagital düzlemdeki hareket açıklığındaki kısıtlılığınıkompanseetmeye çalışır.

KompansasyonMekanizmaları :

• ayağınpronasyonu,
• tibianın iç rotasyonu,
• kalçanın iç rotasyonu
• adduksiyonu ve pelvik düşüştenmeydana gelir.
• Bu kompansanyondinamik diz valgusuoluşturur.

Ayrıca patellafemoral ağrı sendromu veön çapraz bağ yaralanmaları için risk faktörüdür.

• Kısıtlı ayak bileği dorsifleksiyonu, aşırı diz valgusuna olası bir katkı sağladığı bildirilmiştir
• Azalmış ayak bileği dorsifleksiyonu ve dinamik diz valgusu arasında ilişki var mıdır?

Azalmış ayak bileği dorsifleksiyonu ve dinamik diz valgusu arasındaki ilişki için ikna edici kanıtlar vardır. Ayak dorsifleksiyonu ile ilgili yapılan çalışmalar, dinamik diz valgusuyla başvuran bireylerde kontrol gruplarına kıyasla daha az hareket açıklığı göstermiştir. Ayrıca bu çalışmalarda kullanılan farklı ölçüm yöntemleri araştırmasonuçları ile tutarlıdır.

Ayak bileği dorsifleksiyonu nasıl ölçülür?

Ayak bileği dorsifleksiyon hareket açıklığını (ROM) ölçmek için çeşitli yöntemler mevcuttur.

Ayak bileği dorsifleksiyon ROM ölçümleri;

• gonyometre,
• inklinometre(dijital eğim ölçer) ve
• mezura(şerit metre) ile ölçülebilir.

1. Ağırlık taşımayan bir pozisyonda diz fleksiyon (bükülü),
2. Diz ektansiyon(düz) gonyometreyle ölçülürken
3. Ağırlık taşır bir pozisyonda lunge testi (yarım diz üzerinde bir ayak ilerdeyken diğerini parmak ucu pozisyonunda geride olması)kullanarak inklinometre veya mezura ile ölçülebilir.

Ayak bileği dorsifleksiyonununasıl iyileştirebiliriz?

• Aşırı aktif kasların inhibe edilmesi: gastrocnemius,lateralhamstring,adductors
• Gergin kasların uzatılması:gastrocnemius,soleus,lateralhamstring,adductors
• Zayıf kasların güçlendirilmesi: medialgastrocnemius,medialhamstring,tibialisposterior
• Düzeltici egzersiz stratejilerin kullanılması: tek bacak squat, yıldız denge testi, tek bacak squatunstabil yüzey

Anahtar noktalar

1. Azalmış ayak dorsifleksiyonu kinetik zincir akışını olumsuz etkiler.
2. Dinamik hareketler daha fazla ayak dorsifleksiyon hareket açıklığını gerektirir.
3. Azalmış ayak dorsifleksiyonu dinamik valgus ile ilişkilidir.
4. Azalmış ayak dorsifleksiyonu artan yaralanma riskiyle ilişkili olabileceğinden klinik uygulamaya dahil edilmelidir.

Kaynakça

Lima YL, Ferreira VMLM, de Paula Lima PO, Bezerra MA, de Oliveira RR, Almeida GPL. Theassociation of ankledorsiflexionanddynamickneevalgus: A systematicreviewand meta-analysis. PhysTherSport. 2018 Jan;29:61-69. doi: 10.1016/j.ptsp.2017.07.003. Epub 2017 Jul 19. PMID: 28974358.