Diz ekleminizi neyin oluşturduğunu hiç merak ettiniz mi?

Diz eklemifemur, tibia ve patelladan oluşur. Bu yapıları bir arada tutmayı sağlayan birçok bağ yapısı bulunur. Ancak hepsinin ortasında bulunan önemli bir fibrokartilaj yapı vardır.

Bu fibrokartilaj yapı MENİSKÜSTÜR.

Menisküs nedir ne işe yarar?

Diz eklemini oluşturan kemiklerin ortasında bulunan fibrokartilaj yapıya menisküs denir. Medial(iç) ve lateral (dış) olmak üzere 2 adet menisküs vardır. Menisküsler femur ve tibianın farklı şekilleri arasında uyumlu bir eklem yüzeyi oluşmasını sağlar. Bu uyum, yük dağılımı ve eklem stabilitesi açısından önemlidir. Menisküs diz mekaniğinde önemli rol oynayan çok yönlü bir yapıdır.

Menisküs biyomekanik özellikleri

Menisküsün fonksiyonları büyük ölçüde eşsiz biyomekanik özelliklerine bağlıdır. İnsan menisküsü, uygulanan bir yük karşısında hem viskoz hem de elastik özellikler sergilediği için viskoelastik bir materyal olarak kabul edilir. Menisküse bir kompresyon yükü uygulandığı zaman, bu aksiyel yüklenme menisküsü perifere doğru yer değiştirmeye zorlar. Bu periferik yer değiştirme menisküsün anterior ve posterior bağlantıları tarafından engellenir.

Bu biyomekanik özellik sayesinde yük eklem kıkırdağında geniş bir alana dağılır.

Menisküsün fonksiyonel özellikleri

Menisküs, dizde sağlıklı hareket sistemi için gerekli ve önemli bir fonksiyona sahiptir. Menisküsün fonksiyonel özellikleri aşağıda verilmiştir.

–Yük Aktarımı ve Dağılımı

-Eklem Stabilitesi

–Yağlama ve Besleme

–Şok Emilimi

-Propriyosepsiyon

Menisküsün daha az kuvvet taşıdığı durumlarda, menisküsle sarılmamış kıkırdak alan kuvvete daha fazla maruz kalır ve bu, osteoartritik lezyonların en sık meydana geldiği alandır.

Bu osteoartrit lezyonlar mediale de yayılır.

–Medial menisküsen yüksek kompresif streslere maruz kalır .

–Yaralanma sıklığı, medial taraftaki daha yüksek kuvvetler ve medialosteoartritinsidansı nedeniyle medial menisküs özellikle önemlidir.

Medial menisküsün yük iletimi

Medial menisküs, dizin iç kısmında yer alan yastıkçıktır.

Genellikle ön boynuz, orta gövde ve arka boynuz olmak üzere 3 ayrı bölgeye ayrılır. Bu 3 bölge arasındaki yük dağılımları fleksiyon açısı ve yükleme koşulları ile farklılık göstermektedir.

Walker ve ark. yaptığı çalışmada dize farklı fleksiyon açılarında farklı kuvvet türleri

(1-kompresyon 2-ön kayma 2-arka kayma) uygulanmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre;

– 3 yükleme koşulu için 3 menisküs bölgesine etki eden toplam kuvvet ortalama % 58’dir.

– Sadece kompresyon yüklemesi yapıldığında menisküs, yükün %44 ila %78’ini taşımaktadır. Orta gövde fleksiyon boyunca orta düzeyde katkıda bulunmuştur.

-Erken fleksiyonda özellikle femura bir ön kayma kuvveti ve kompresyon uygulandığında ön boynuz en yüksek yükleri yaşamaktadır.

–Erken fleksiyonda ön boynuzun yüklenmesi nedeniyle menisküs uygulanan kayma kuvvetinin% 35’ini taşımaktadır.

-Arka boynuz, özellikle daha yüksek fleksiyon açılarında arka kayma kuvveti ve kompresyon uygulandığında, en yüksek yükleri taşımaktadır.

–Arka boynuz 30 derece fleksiyondan sonra uygulanan kayma kuvvetinin % 50’sini taşımaktadır.

Ayrıca medial menisküs, femurun tibia üzerinde yer değiştirmesini sınırlar. Bu yüzden anterior oposterior stabilitede etkisi de vardır.

Medial menisküsün stabilizatör rolü

Sağlam menisküs, tüm yönlerde aşırı hareketi sınırlandırır ve diz ekleminin stabilitesini arttırır.Menisküs yaklaşık olarak 150 MPa gerilme modülüne sahiptir ve kıyaslamak için baktığımızda ön çapraz bağ (ÖÇB) 200–300 MPa civarındadır.

–Menisküsün stabilize edici rolü ile ilgili olarak, çapraz bağların rolü ile karşılaştırıldığında ikincil bir stabilizatördür.

Medial menisküsün anterior tibial translasyonu önleme gibi ikincil bir görevi vardır. Çünkü medial menisküs antero posterior yönde daha az hareketlidir.

– Medial menisküsün stabilize edici rolünde; düşük fleksiyon açılarında ön boynuz ,30 derece fleksiyondan sonra arka boynuz görev alır.

ANAHTAR NOKTALAR

Menisküs, geniş bir yüzey alanını kaplayarak tibiofemoral kompartmanların uyumunu arttırır ve yük iletimi ve dağılımında işlev görür.

Menisküs eklem kıkırdağına düşük sürtünmeli bir yüzey sağlar. Böylece kıkırdak yüzeylerde oluşan stresi azaltır.

Menisküsün fonksiyonlarını yerine getirebilmesi biyomekanik özelliklere bağlıdır.

Dize gelen toplam yükün %58’i menisküslerle iletilir.

Medial menisküsün anterior tibial translasyonu önleme gibi stabilizatör görevi vardır. Bu durum biyomekanik açıdan ACL- Ön Çapraz Bağ’ı korumada önemli yer tutar..

Erken fleksiyonda ön boynuz stabilitederol alır.

30 derece fleksiyondan sonra arka boynuzstabilitede rol alır.

Kaynakça

Walker, P. S., Arno, S., Bell, C., Salvadore, G., Borukhov, I., & Oh, C. (2015). Function of themedialmeniscus in forcetransmissionandstability. Journal of biomechanics, 48(8), 1383–1388. https://doi.org/10.1016/j.jbiomech.2015.02.055