FUTBOLDA YARALANMALARDAN KORUNMA STRATEJİLERİ

Spor branşları içerisinde, gençler ve yetişkinler arasında dünyada 200 milyon aktif oyuncuya sahip olan futbol en popüler branşlardan biridir (10). Bu kadar yaygın ve aynı zamanda temaslı bir spor olması çok sayıda yaralanmayı beraberinde getirmektedir.

Dünya genelinde, ulusal futbol ligleri haricinde Dünya Kupası, Avrupa Şampiyonası, Şampiyonlar Ligi gibi bir çok uluslararası turnuvalar düzenlenmektedir. Bu turnuvalara katılmak hem katılımcı ülkeler hem de bu organizasyonu düzenleyen ülkeler için, büyük bir ekonomik kazanç oluşturduğu gibi ülkelerin uluslararası prestiji ve marka değerleri için de çok önemlidir (26).

Dünya Kupası, dünya genelinde FIFA için ortalama 4 milyar dolarlık bir gelir sağlamaktadır. 1994 yılında ABD’de düzenlenen Dünya Kupası’na, 1 (bir) milyondan fazla uluslararası ziyaretçi gelmiştir, bu ABD tarihinde rekor olmuştur (26).

Global açıdan düşünüldüğünde artık günümüzde büyük spor organizasyonları, turnuvalar, olimpiyatlar ülkelerin kendini ifade ettiği, reklamını yaptığı adeta modern arenalar görünümündedir. Ülkeler birçok spor branşında temsil edilmektedir. Hatta ülkeler bazı spor dallarında adeta marka haline gelmektedirler. Amerika Birleşik Devletleri bir basketbol ülkesidir, Brezilya bir futbol ülkesidir (15).

Bu sporcuların kulüpleri, kulüp çalışanları, kamu, reklam, sponsorlar, medya ve yayın hakları gibi kaynaklar açısından düşünüldüğünde spor endüstrisi dünyadaki en büyük endüstrilerden biri konumundadır. Böylesine büyük bir endüstriye yapılan yatırımlar son 20 yılda artmıştır ve artmaya devam etmektedir (16).

Son yıllarda spora katılımın artmasıyla birlikte yaralanma oranları da artmıştır.Spor yaralanmalarının, toplum ve birey için, gerek zaman gerek maliyet açısından öneminden dolayı yönetilmesi kolay değildir. Bu nedenle yaralanmaların tedavisinden ziyade yaralanmaların altında yatan temel sebepleri bulmak ve bu sebepleri ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yapmak asıl önemli olan meseledir. Elit futbolcularda yaralanmalardan korunma stratejileri, ekonomik etkileri ve sporcuların uzun dönem performansları açısından çok önemlidir. Spor bilimi henüz yaralanmaların kesin nedenleri ve bu nedenleri ortadan kaldıracak yöntemleri net olarak ortaya koyamamıştır.

Önceki yaralanmalar, biyomekanik faktörler, esneklik, kuvvet kardiyo-vasküler dayanıklılık içsel nedenlere örneklerdir. Zemin, malzeme kalitesi ve çevresel faktörler ise dışsal sebeplere örnek olarak verilebilir. Bu etkenleri en aza indirmek sporcuyu yaralanmalardan uzak tutacaktır. Bir yaralanmanın oluşumuna neden olabilecek içsel ve dışsdal nedenleri azaltmaya yönelik çalışmalara yaralanmalardan korunma stratejileri denir.

Futbol özelinde bakıldığında çok sayıda sporcu yaralanma sebebiyle performanstan belirli bir dönem uzak kalmaktadır. Literatürde bir futbol takımının kadrosunu oluşturan oyunculardan yaklaşık %14’nünperformansı sezonun herhangi bir zamanında bir yaralanma nedeniyle kesintiye uğramaktadır (25).Bu yaralanmalarının büyük bir kısmı alt-ekstremite yaralanmalarıdır. Alt ekstremite yaralanmalarının büyük çoğunluğunu ise kas yaralanmaları oluşturur.Şöyle ki elit futbolcularda görülen yaralanmaların % 31’i kas yaralanmalarıdır (28). En çok yarlanan kas grupları ise sırası ile hamstring, adduktor, kuadriseps ve kalf kas gruplarıdır. Bu yaralanmaların temel sebebi kesin olarak bilinmese de, yetersiz ısınma, yetersiz esneklik, kas grupları arasındaki kuvvet dengesizliği, nöral gerginlik, yorgunluk, geçirilmiş olan önceki yaralanmalar ve pelvis asimetrisi yaralanma insidanslarını artıran nedenler olarak sayılabilir (1).

Futbolda yaralanmalara neden olan içsel ve dışsal faktörler olmak üzere birçok neden vardır. Yaralanmaların sebebi multi-faktöriyel olduğu içinde koruyucu önlemler geliştirmek çok kolay değildir.

Pelvis asimetrisi veya aşırı anterior tilt biseps femoris kasının proksimal yapışma yeri tuber iskiyumdaki stresi artırarak, bu kas grubunun sinerjistlerini inhibe ettiği için, hamstring grubunun üzerindeki yükü artırır.

Lomber hiperlordoz genellikle anterior pelvik tilt ile birliktedir ve bu durum hamstring bölgesinde yaralanma olmamasına rağmen lumbo-pelvik bölgede hamstring ağrısını taklit eden myofasiyal ağrılara neden olabilir .

-Kronik hamstring yaralanmalarında kalça eklemin ön kapsülünün gerilmesi iliopsoas kasını aktive ederken, gluteus maksimus kasını inhibe eder (32).

-Kalçanın primer ekstansörü olan gluteus maksimus kasının inhibisyonuhamstring kas grubuna binen yükü artırır ve dolayısıyla bu kas grubunu yaralanmalara daha duyarlı hale getirir (12).

Normalde pelvisin sağ ve sol bölümlerinin otururken veya ayakta iken anterior ve posterior rotasyonları arasında fark yoktur. Tek taraflı kas sertlikleri ve konraktürleri sağ ve sol bölümlere rotasyonel kuvvetler uygulayabilirler.

– Örneğin sert bir rektus femoris kası spina iliaca anterior superior (SIAS) üzerine anterior ve inferior yönünden bir kuvvet uygularken, sert bir hamstring kas grubu tuber iskiuma posterior ve inferior yönde kuvvet uygular (22).

– Bu istenmeyen kuvvetler pelvisin sağ ve sol yarısı arasındaki hareket dengesini bozacak, dolaysıyla lumbopelvik yaralanmalara neden olacaktır.

Sakroilyak eklem (SIE) ilyum ve sakrum kartilaj yüzeyleri arasında oluşmuş, L4-L5-S1 köklerinden innervasyonu sağlanan sinovyal bir eklemdir. Yaygın sinir ağından dolayı, SIE’den kaynaklanan sorunlar bel, kalça, uyluk ve baldır bölgesinde yansıyan ağrıya neden olabilirler. Bu yüzden bu bölgelerde oluşabilecek ağrıların önlenmesinde ve tedavisinde SIE yönelik uygulamalar değer kazanır.

Fonksiyonel SIE eklem mobilizasyonun hamstring kas grubunun flekibilite ve kuvvetini belirgin oranda artırdığı gösterilmiştir (3,14).

Lumbo-pelvik mekaniğin gelişmesinin ve SIE eklem mobilizasyonunun hamstring yaralanmalarını önlemensinde ve tedavisinde önemli rol oynadığı ortaya konmuştur (14).




Yukardaki örneklerden anlaşılacağı üzere yaralanmaların oluşmasında rol oynayan birçok neden vardır. Fakat biyomekanik dizilim bozuklukları spor yaralanmalarının oluşumunda diğer nedenlere oranla daha fazla rol oynar. Bu nedenle vücut biyomekaniğini oluşturan bileşenlerin doğru şekilde anlaşılıp gerekli düzeltmelerin yapılması yaralanmalardan korunmada önemli yer tutar.




Klinik Anahtar Noktalar:

1. Tüm spor dallarında olduğu gibi futbolda da yaralanmalar önemli bir uğraş alanıdır.

2. Herhangi bir futbol takımında bir sezon boyunca çok sayıda oyuncunun performansı yaralanma nedeniyle kesintiye uğramaktadır. Bu kesinti hem sporcu hem kulüp için ciddi bir ekonomik maliyet oluşturmaktadır.

3. Bir futbolcunun yaralanmasına neden olan bir çok içsel ve dışsal faktör vardır. Bunlardan bir kısmı değiştirilebilirken bir kısmı değiştirilemez.

4. Futbolda oluşabilecek yaralanmaların azaltılması mümkündür. Bunun için iyi organize olmuş bir sağlık ekibi gereklidir.

5. Futbol kulüplerindeki sağlık ekibibinin ana görevi sadece yaralanmaların teşhis ve tedavisi değildir. Bu ekibin ana görevlerinden biri de yaralanmaların oluşmasının önlenmesidir.

6. Sağlık ekibinin futbolcunun gereksinimlerine göre hazırlayacağı dengeli ve sistematik bir yaralanma önleme programı yaralanmaların önlenmesinde etkili olur.

7. Yaralanma önleme programları içsel ve dışsal risk faktörlerinin elimine edilmesi esasına dayanır. Risk faktörlerinin belirlenmesi için farklı yollar izlenebilir.




Kaynaklar







1. Armfield, D. R., Kim, D. H. M., Towers, J. D., Bradley, J. P., & Robertson, D. D. (2006). Sports-related muscle injury in the lower extremity. Clinics in sports medicine, 25(4), 803-842.

2. Bizzini, M., & Dvorak, J. (2015). FIFA 11+: an effective programme to prevent football injuries in various player groups worldwide—a narrative review. British journal of sports medicine, 49(9), 577-579.

3. Carlson, C. (2008). The natural history and management of hamstring injuries. Current reviews in musculoskeletal medicine, 1(2), 120-123.

4. Cook G., Burton L., Kiesel K., Rose G., Bryant F., Movement: Functional Movement Systems—
Screening, Assessment, Corrective strategies
, First Edition, 2010

5. Cook G, Athletic Body İn Balance: Optimal Movement Skills And Conditioning For Performance. (2004) 1 st, Champaign, İl-Usa,Human Kinetics,

6. Cook, G., Burton, L., & Hoogenboom, B. (2006). Pre-participation screening: the use of fundamental movements as an assessment of function–part 1. North American journal of sports physical therapy: NAJSPT, 1(2), 62.

7. Cook, G., Burton, L., & Hoogenboom, B. (2006). Pre-participation screening: The use of fundamental movements as an assessment of function–Part 2. North American journal of sports physical therapy: NAJSPT, 1(3), 132.

8. Cowen, V. S. (2010). Functional fitness improvements after a worksite-based yoga initiative. Journal of bodywork and movement therapies, 14(1), 50-54.

9. Drew, M. K., & Finch, C. F. (2016). The relationship between training load and injury, illness and soreness: a systematic and literature review. Sports Medicine, 46(6), 861-883.

10. Dvorak, J., & Junge, A. (2000). Football injuries and physical symptoms. The American Journal of Sports Medicine, 28(5_suppl), 3-9.

11. Ehrmann, F. E., Duncan, C. S., Sindhusake, D., Franzsen, W. N., & Greene, D. A. (2016). GPS and injury prevention in professional soccer. The Journal of Strength & Conditioning Research, 30(2), 360-367.

12. Elphinston, J. (2008). Stability, Sport, and Performance Movement: Great Technique Without Injury. North Atlantic Books.

13. Fousekis, K., Tsepis, E., Poulmedis, P., Athanasopoulos, S., & Vagenas, G. (2010). Intrinsic risk factors of non-contact quadriceps and hamstring strains in soccer: a prospective study of 100 professional players. British journal of sports medicine, bjsports77560.

14. Fox, M. (2006). Effect on hamstring flexibility of hamstring stretching compared to hamstring stretching and sacroiliac joint manipulation. Clinical Chiropractic, 9(1), 21-32.

Quadroathletics 2015 yılında spor bilimlerinde akademik kariyerlerine devam eden profesyoneller tarafından hareket bilimlerinde, spor ve spor bilimlerinde eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermek için kurulmuş bilimsel bir merkezdir

Son Yazılar