Kas İyileşmesi ve Erken Eksantrik Kas Kasılmalarının Rolü

Futbol Hekimliği ve Kas Yaralanmaları Rehabilitasyonu

Kas İyileşmesi ve Erken Eksantrik Kas Kasılmalarının Rolü

Futbolda kas yaralanmaları oldukça yaygındır. Alt ekstremite kas yaralanmaları, bir futbol takımındaki toplam yaralanmaların yaklaşık %37’sini temsil eder ve en sık yaralanan kaslar hamstringler, adduktorlar, quadriseps ve cuff (baldır) kaslarıdır. Futbol ve diğer spor dallarında kas yaralanması rehabilitasyonu, mümkün olduğunca fonksiyonel olmalı ve erken dönemlerde yaralanmış kasın aktivasyonunu içermelidir.

Bu makalede, izometrik kasılmalar yerine eksantrik evreye odaklanan erken izotonik kasılmaların faydalı olup olmadığını ve orta dereceli (2. derece) kas yaralanmalarından sonra, rehabilitasyon sürecinde yaralı kasa uygulanacak farklı türden aktivasyonlar için uygun zaman aralıklarını tartışacağız.

Peki yaralanan kas nasıl iyileşir?

Şekil 1: Doku iyileşmesi fazları

Bir kas yaralanmasından sonra hasarlı doku doğal bir iyileşme süreci izler (Şekil 1).

Şekil 2: Yaralanan kasın iyileşme fazları (Jarvinen ve ark. 2013).

-İlk olarak, yıkım dönemi meydana gelir, bu dönemde miyofibrillerin rüptürü ve nekrozu, hematom oluşumu ve inflamatuar hücre reaksiyonu gerçekleşir (Şekil 2AB).

-Bu dönemin ardından, makrofajların nekrotize olmuş dokuyu fagositoz yoluyla temizlediği ve aynı zamanda miyofibrillerin rejeneratif sürecinin başladığı onarıcı bir süreç başlar. Bu süreç, konnektif bağ dokusu üretimi ve yaralı bölgeye kapillerlerin yayılması ile gerçekleşir.

-Makrofajlar ayrıca, kas dokusundaki kök hücreleri aktive eden büyüme faktörleri salgılar. Bu kök hücreler, önce miyoblastlara dönüşür, sonra birleşerek miyotüpleri ve en sonunda miyofibrillere olgunlaşır (Şekil 2CDE).

-Kas iyileşmesinin son aşaması, onarıcı ve rejeneratif süreçlerle örtüşmesine rağmen, iyileşme süreci genellikle üçüncü veya dördüncü haftaya kadar devam eden remodelling aşamasıdır. Bu aşama, yeni onarılan liflerin olgunlaşması ve skar dokusunun re-organizasyonu ile karakterizedir (Şekil 2F).

Yaralı bölgenin gerilme (tensil) kuvveti iyileşme süreci boyunca nasıl gelişir?

Yeni dokunun ne zaman oluştuğunu anlamak önemlidir çünkü yaralı bölge, bir miktar skar dokusu ile dolduktan sonra belirli bir gerilme seviyesini sürdürebilecektir.

Best ve ark. (2001) yaptığı bir çalışmada, tibialis anterior kasına gerilme yaralanması uygulanmış ve yaralanmanın ilk üç gününden sonra fokal fibrotik doku gözlenmiş, yedi gün sonra ise bu doku belirgin hale gelmiştir. İyileşme ilerledikçe ve histolojik değişiklikler meydana geldikçe, dokunun deformasyon kapasitesi ve yük absorpsiyon yeteneği de artmıştır.

Corr ve ark. (2003) yaptığı bir çalışmada, kasın esnekliği yaralanmadan sonraki yedi gün içinde eski haline dönmüştür. On ila on dört gün sonra iyileşme skarı bir tutarlılık kazandığında, bu bölge gerilim (tensil) kuvvetlerine karşı artık en zayıf nokta olmayacaktır.

Yaralı kasın iyileşmesindeki değişiklikler, gözle görülür şekilde ve zamanla USG veya MRI taramalarıyla izlenebilir (Şekil 3).

Şekil 3: Profesyonel futbolcuya ait biceps femoris kasında orta dereceli strain MRI görüntüsü.

Ancak, Reurink ve ark. (2015) yaptığı bir araştırmada, hamstring yaralanmalarında MRI bulgularının iyileşme süresini tahmin etmek için güçlü bir kanıt olmadığı belirtilmiştir. Bu nedenle, rehabilitasyonda iyileşmeyi gözlemlemek için görüntüleme ana belirteç olmamalıdır. Görüntüleme yöntemlerinin, yaralanma sonrası kasın fonksiyonel performansını tam olarak yansıtmadığı ve tekrar yaralanma riskini öngörmede yetersiz olduğu vurgulanmıştır.

Rehabilitasyonun Erken Aşaması

Yaralanma olayından sonra ilk birkaç gün (yaralanmadan sonraki 5-6 gün) koruyucu bir aşama uygulanmalıdır. Dinlenme esastır ve bu, aşırı skar oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Ağrı varlığında yaralı kasın kullanımı sınırlandırılmalıdır.

Ancak, birkaç gün sonra, iyileşme sürecinin proliferatif aşaması başladığında, ağrısız aktif mobilizasyon, yaralı bölgeye kapiller büyümeyi teşvik eder, kas liflerinin daha iyi rejenerasyonunu sağlar ve rehabilitasyon sonuçlarını iyileştirir. Bu aşamada hafif germe egzersizleri ve düşük yoğunluklu aktiviteler uygulanabilir. Kas liflerinin daha iyi hizalanmasını ve skar dokusunun daha esnek olmasını sağlar.

Rehabilitasyonda Eksantrik Egzersizler Ne Zaman Başlanmalı?

Birçok kas yaralanması rehabilitasyon protokolü, izometrikten yardımlı izotonik egzersizlere ve nihayetinde eksantrik kasılmaya geçişi hedefler. Bununla birlikte, iyileşme aşamasını dikkate alarak kasın sınırlarına saygı göstererek erken düşük yüklü eksantrik kasılmalar uygulanabilir.

Eksantrik kasılmalar, aynı hızda gerçekleştirildiğinde konsantrik olanlardan üç kat daha fazla güç üretir. Bu nedenle, erken dönemde düşük yüklü eksantrik aktivasyon sağlayarak, bu tür kasılmaların kollajen üretimini artırma ve fibroblastik aktiviteyi artırma potansiyelinden yararlanılır.

Erken düşük yüklü eksantrik kasılmalar, kas liflerinin daha iyi hizalanmasını sağlar ve nöromüsküler sistemi daha erken dönemde hazırlar. Bu egzersizler, kasın fonksiyonel ve tolerans seviyesine uygun şekilde ayarlanmalıdır.

Eksantrik aktivasyonda ilerleme – Yaralı kası ne zaman eksantrik olarak aşırı yüklemeliyiz?

Yaralanmanın üzerinden 10 ila 14 gün geçmeden eksantrik aşırı yükleme antrenmanları yapılmamalıdır. Bu süre zarfında yüksek kuvvetlerin uygulanması, bölgeyi bozabilir veya yeniden yaralanmaya neden olabilir.

Eksantrik aşırı yükleme antrenmanına başlamadan önce, yaralı kasın tüm direnç ve uzama testlerinin ağrısız olması ve sağlıklı tarafa göre normal bir hareket aralığına sahip olması gerekir. Bu aşamada eksantrik egzersizler, kasın yük emilimi toleransını artıracak ve gelecekteki yeniden yaralanma riskini azaltacaktır.

Futbol hekimliğinde, kapalı kinematik zincir ve açık kinematik zincir egzersizleri birlikte tercih edilir. Bu egzersizler için genellikle daha düşük Maksimum Direnç yüzdesi (yüzde 60-75) ile yaygın yöntemler (6-10 tekrar) kullanılır. Bu yaklaşım, yeni yaralanmış bölgeye daha az gerilim kuvveti yükler ve optimal bir kuvvet uyarımı sağlar. Atlet rehabilitasyonda ilerleme kaydettikçe egzersizlerdeki direnç ve yük artırılır.

Bu ilerlemeyi belirlemek için kasın maksimum eksantrik kuvvet açısından test edilmesinin önemli olduğunu vurgulamak gerekir. Bu tür egzersizlerin, maksimum direncin %0-30’u kadar hızlı kontrol hareketleri ile birlikte kombinasyonu, kasın nörolojik aktivasyonunu geliştirecek ve kas ünitelerinin hızını artırarak güç üretimini artıracaktır.

Hipertrofi ve maksimum kuvvet çalışmaları her üç günde bir yapılmalıdır. Kuvvet seansları arasında toparlanma için yeterli süre verilmelidir. Bu, aşırı yüklenmeden kaynaklanan yaralanma riskini azaltmak için önemlidir. Kuvvet çalışmasından sonraki gün kas tamamen dinlendirilmelidir. Bu, hem spor salonunda hem de saha çalışmalarında kasın aşırı yüklenmesini önler ve iyileşme sürecini destekler.

Pratik Uygulamalar – Hamstring Kas Yaralanması

Hamstring gibi kaslar söz konusu olduğunda, diz eksantrik kasılmalar sırasında ekstansiyona yaklaştıkça biceps femoris kasının aktivasyonunda bir azalma olur. Bu, biceps femoris’in sprint sırasında en çok yaralanan kas olmasının nedenlerinden biri olabilir. Hamstring yaralanmalarında, eksantrik egzersizler kullanarak hem kuvvet hem de nöromüsküler kontrol odaklanılarak, hareket açıklığı derecelerinin sonunda kasın eksantrik kuvvetini uzatmaya yönelik olarak iyileştirecektir.

Yeni seri sarkomerlerin dahil edilmesi, eksantrik peak torque (tepe tork) açısını daha uzun uzunluklara kaydıracak ve aynı anda kasın gerilim altındaki uzama kapasitesini artırarak, sprint hareketlerinin terminal fazının gereksinimlerine karşı direncini artıracaktır.

Eksantrik yüklemeye yönelik pratik uygulamalar arasında Nordic hamstring curl gibi egzersizler bulunur. Bu egzersiz, hamstringlerin eksantrik kuvvetini artırmak için etkilidir. Ayrıca, plyometrik egzersizler ve yüksek hızlı koşu teknikleri de kasın patlayıcı gücünü ve reaksiyon hızını artırmak için kullanılabilir.

Kas yaralanması rehabilitasyonu mümkün olduğunca fonksiyonel olmalıdır, ağrı veya yaralanan bölgede farkındalık, rehabilitasyonun geç aşamalarında bile kas rekrütmanının yoğunluğunu, hacmini ve hareket türünü sınırlamak için ana göstergeler olmalıdır.

Kaynakça

Arrington, E.D., Miller, M.D. (1995). Skeletal muscle injuries. Orthopedic Clinics of North America, 26(3), pp. 411–422.

Bisciotti, G.N., Eirale, C. (2013). Muscle injuries in sports medicine (Vol. 1). Qatar: InTech.

Brockett,C.L., Morgan, D.L., Proske, U. (2001). Human hamstring muscles adapt to eccentric exercise by changing optimum length. Medicine and Science in Sports and Exercise, 33(5), pp. 783-790

Brughelli, M., Mendiguchia, J., Nosaka, K., Idoate F., Los Arcos A., Cronin, J. (2010). Effects of eccentric exercise on optimum length of the knee flexors and extensors during the preseason in professional soccer players. Physical therapy in Sport, 11, pp. 50-55.

Ekstrand J., Hagglund M., Walden M. (2011). Injury incidence and injury pattern in professional football—the UEFA injury study. British Journal of Sports Medicine, 45(7), pp. 553-558.

Garret W.E. (1990). Muscle strain injury:clinical and basic aspects. Medicine and Science in Sports and Exercise, 22, pp. 439-443.

Guillodo, Y., Saraux, A. (2009). Treatment of muscle trauma in sportspeople (from injury on the field to resumption of the sport). Annals of Physical and Rehabilitation Medicine, 52, pp. 246-255.

Hagglund M., Walden M., Ekstrand J. (2005). Injury incidence and distribution in elite football—a prospective study of the Danish and the Swedish top divisions. Scandinavian Journal of Sports Medicine, 15(111), pp. 21-28.

Hagglund M., Walden M., Ekstrand J. (2012). Risk factors for lower extremity muscle injury in professional soccer- The UEFA injury study. The American Journal of Sports Medicine, 20(10), pp. 1-9.

Hawkins R.D., Hulse M.A., Wilkinson C., Hodson A., Gibson M. (2001). The association football medical research programme: an audit of injuries in professional football. British Journal of Sports Medicine, 35(1), pp. 43-47.

Higashihara, A., Ono, T., Kubota, J. (2010). Differences in the electromyographic activity of the hamstring muscles during maximal eccentric knee flexion. European Journal of Applied Physiology, 108, pp. 355-362.

Huard, J., Li, Y., Fu, F.H. (2002). Muscle injuries and repair: current trends in research. Journal of Bone and Joint Surgery, 84-A, pp. 822-832.

Hurme, T., Kalimo, H., Lehto, M., Jarvinen, M. (1991). Healing of skeletal muscle injury. An ultrastructural and immunohistochemical study. Medicine and Science in sports and Exercise, 23, pp. 801-810.

Jarvinen M., Lehto M.U. (1993). The effects of early mobilisation and immobilisation on the healing process following muscle injuries. Sports Medicine, 15(2), pp. 78-89.

Jarvinen, T.A.H., Jarvinen, M., Kalimo, H. (2013). Regeneration of injured skeletal muscle after the injury. Muscles, Ligaments and Tendons Journal, 3(4), pp. 337-345.

Jarvinen, T.A.H., Jarvinen, T.L.N, Kaariainen, M., Aarimaa, V., Vaittinen, S., Kalimo, H., et al. (2007). Muscle injuries: optimising recovery. Best Practice and Research Clinical Rheumatology, 21(2), pp. 317-331.

Jarvinen,T.A.H., Jarvinen, T.L.N., Kaariainen, M., Kalimo, H., Jarvinen, M. (2005). Muscle injuries: biology and treatment. American Orthopaedic Society for Sports Medicine, 33(5), pp. 745-763.

Kaariainen, M., Jarvinen, T., Jarvinen, M., Rantanen, J., Kalimo, H. (2000). Relationship between myofibers and conective tissue during muscle injury repair. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 10, pp. 332-337.

Kaariainen, M., Kaariainen, J., Jarvinen,T.L.N, Sievanen, H., Kalimo, H., Jarvinen, M. (1998). Correlation between biomechanical and structural changes during the regenration of skeletal muscle after laceration injury. Journal of Orthoapedic Research, 16, pp. 197-206.

Kalimo, H., Rantanen, J. Jarvinen, M. (1997). Muscle injuries in sport. Baillière´s Clinical Orthopaedics., 2, pp. 1-24.

LaStayo, P.C., Woolf, J.M., Lewek, M.D., Snyder-Mackler, L., Trude-Reich, Lindstedt, S.L. (2003). Eccentric muscle contractions: their contributions to injury, prevention, rehabilitation and sport. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 33, pp. 557-571.

Liu, S.H., Yang, R.S., al-Shaikh, R., Lane, J.M. (1995). Collagen in tendon, ligament and bone healing. A current review. Clinical Orthopaedics, pp. 265-278.

Schache,A.G., Dorn, T.W., Blanch, P.D., Brown, N.A.T. (2012). Mechanics of the human hamstring muscles during sprinting. Medicine and Science in Sports and Exercise, 44(4), pp. 647-658.

Silder, A., Thelen, D.G., Heiderscheit, B.C. (2010). Effects of prior hamstring strain injury on strength, flexibility and running mechanics. Clinical Biomechanics, 25(7), pp. 681-686.

Thelen, D.G., Chumanov,E.S., Hoerth, D.M., Best,T.M. (2005). Hamstring muscle kinematics during treadmill sprinting. Medicine and Sciene in Sports and Exercise, 37(1), pp. 108-114.

Tidball, J.G. (2005). Inflammatory processes in muscle injury and repair. American Journal of Physiology, 288(2), pp. R345–R353.