İnsan hareketlerinin ideal ilerlemesini ifade edecek olsaydık eğer, bu muhtemelen aşağıdaki piramitteki gibi olurdu. Bu piramit her biri diğerinin üzerine gelecek şekilde, genişleyerek devam eden ve üç farklı bloktan oluşan bir yapıdır.
Birinci platform ana ya da temel olandır. Temel hareket modellerini gerçekleştirebilme becerisini temsil eder –hareket yeterliliği.
İkinci blok performansı temsil eder. Yeterli hareket becerisi kazanıldığında, bu hareketten ne kadar yüksek verim alındığına bakılmalıdır –hareket kapasitesi.
Piramidin en üstündeki blok spora özgü beceriyi temsil eder. Bu blok atletleri yapılan bir takım testler vasıtasıyla sporcuların dallarında ne kadar başarılı olabileceklerini, kendi branşlarına ya da branşlarındaki belirli bir pozisyona göre değerlendirir. Yarışma istatistiklerine ve branşlarına özgü belirli testlere bakar.
Hareket becerilerinin değerlendirilmesi FMS (en alt blok) ile yapılır. Spor dalına özgü hareket becerileriyse (en üst blok) yine o branşa özgü testlerle değerlendirilir.
Peki atletik performansı (ikinci blok) nasıl değerlendirilmeli
Fundamental Capacity Screen’e Girişi (FCS)
FCS, hareket yeterliliği ile (FMS) branşa özgü testler (özelleştirilmiş antrenmanlar) arasındaki boşluğu doldurarak, sizin
– patern,
– kapasite
– beceri
bazlı problemleri saptamanızı ve programınızı oluştururken bunları ayrı ayrı görmenizi sağlar.
Performans ve fitness genellikle antrenman ve egzersizin sonucu olarak değerlendirilir. Ancak hareketle ilgili devam eden çalışmalarımızda, enerjimizin temel ifadelerini olduğu ortaya çıkmıştır.
Spora özgü becerilere geçmeden çok daha öncesinde, biz enerjiyi biyolojik ihtiyaçlarımızın bir kısmı olan hareket etmek ve çevremizi keşfetmek için kullanıyoruz.
Bu ortaya çıkan enerji ölçülmelidir ve işte biz de tam bu yüzden FCS’i geliştirdik. Temelde dört temel taramadan değerlendirilen FCS takiben
Hareket Kontrolü
Atlet “Y Balance Test” inde araştırmalara altyapısına dayanarak motor kontrol taramasını gerçekleştirir.
Postür Kontrolü
Atlet yük altındaki dizilimini koruyabilme becerisini göstermek için çiftçi yürüyüşü egzersizini gerçekleştirir.
Patlayıcı Güç Kontrolü
Atlet güç kapasitesinin biyogöstergesi olarak zıplama taramasını
(kollarını kullanarak ve kullanmayarak) gerçekleştirir.
Impact-Darbe Kontrolü
Atlet depolanmış kinetik enerjiyi göstermek için tek ayakla sıçrama taramasını gerçekleştirir.
Taramalardan edinilen bilgilerle oluşan FCS sonuçları, koçlara sporcularının fiziksel durumunu ve branşlarındaki ilerleme potansiyellerini gösterecektir.
Örneğin yatay sıçramada atletin ne kadar koordine hareket ettiğini ya da kinetik bağlantısını değerlendirebiliriz.
Yatay sıçrama esnasında kişi vücudunu çömelerek momentum alır, kollarını savurur, hafifçe gövdesini uzatır, son olarak iyi zamanlanmış, iyi koordine olmuş bir eforla bacaklarından ileriye doğru adeta patlar ve böylece optimum verimlilik sağlanmış olur.
Kıyaslandığı gruptakilerden daha iyi sonuç alan kişinin diğer kinetik bağlantılı hareketleri öğrenme, doğru zamanda güç üretme potansiyeli de ortalamanın üzerindedir. Bu bize bir basketbol oyuncusunun ne kadar üst düzey bir atlet olacağını söylemez, ama bize gruptaki diğer basketbolcu arkadaşlarıyla gerekli fiziksel kapasiteye sahip olup olmadığını gösterir.
-FCS’nin önemi, spora veya aktiviteye özgü olmayan ve genç yaşta sahip olunan fiziksel nitelikleri ölçmesidir.
Bu nitelikleri şablon haline getirerek, potansiyel sorunlar beceri gelişiminin önüne geçmeden sorunlar ele alınabilir.
Katılımcıların verilerini kullanarak belirli grupların, branşların ve toplulukların hareket kalitelerinin şablonlarını oluşturabiliriz.
– Sizin sonuçlarınız bulunduğunuz gruptaki minimum gereksinimleri sağlıyor mu?
-Gereken becerileri saf olarak atletizm içinde değerlendirebileceğimiz güvenilir bir yapı var mı? Branşa özgü antrenmanlar normal antrenmanlara göre daha mı avantajlı?
FCS tüm atletlerin ihtiyacı olan: güç, hız, postüral kontrol, elastisite (bir cismin, kuvvet etkisiyle uzunluk, oylum ya da biçimce değişikliğe uğraması ve kuvvet kalkınca başlangıç biçim ve boyutlarını yeniden bulması özelliği) özelliklerini temsil eder. Bunlar kişinin sportif performansta kullandığı temel fiziksel özelliklerdir. Biz atletlerin bu fiziksel özelliklerini değerlendirerek, branşlarına özgü olarak onlara nasıl programlar tasarlayıp geliştireceğimize dahi iyi bir bakış açısı elde edebiliriz.
