‘’ Ayak Bileği Dorsifleksiyonunun kısıtlanması Sagittal ve Frontal düzlemde anormal hareketlere yol açar ‘’

Diz yaralanmaları sporda en sık görülen yaralanmalardır. Kadın sporcular arasında yaygın olarak görülür. Patellofemoral ağrı sendromu (PFPS) ve ön çapraz bağ (ACL) yırtıkları en sık karşılaşılan yarlanmalardır.

Biyomekanik risk faktörleri bir sporcuda, her iki yaralanma için de risk oluşturur. Her iki yaralanma eski sporcuların %30 ila %40’ında görülebilen diz osteoartritinin gelişme olasılığını artırır.

PFPS ve ACL yaralanması iki biyomekanik model ilişkilendirilmiştir: ’’ Dinamik alt ekstremite valgusu ve sınırlı diz fleksiyonu’’..

Dinamik alt ekstremite valgusu, diz üzerine yük artışına neden olur.

Ayak Bileği Dorsi-fleksiyon Kısıtlılığı Neden Önemlidir ?

Kalça eklemindeki mekanik kısıtlılıklar diz ve alt ekstremite yaralanmaları için önemli bir faktördür. Ayak bileği dorsifleksiyon hareket açıklığında kıstılılık (DFROM) önemli bir sorundur. Lateral ayak bileği burkulması gibi yaralanmalardan sonra, sporcunun biyomekaniğinin etkilediği bildirilmiştir. Sagittal düzlemde, kısıtlı dorsifleksiyonun diz ve kalça fleksiyon hareketinin azalmasına neden olduğu çalışmalarda gösterilmiştir.

Kısıtlı DFROM, sporcunun ’’ cutting ‚’, zıplama ve iniş sırasında şok emilimini etkiler. Bu durum alt extremite boyunce vücuda etki eden yük artmasına neden olur. ( Ground Reaction Forces )

Alt ekstremite biyomekaniğini etkileyen şeyin maksimum fizyolojik DFROM mu yoksa dinamik hareketler sırasında kullanılan ayak bileği DFROM miktarı mı olduğu tam olarak anlaşılamamıştır

Dinamik hareketler sırasında azalmış DFROM’un, eklem hareketindeki kısıtlamalardan mı yoksa mevcut DFROM’un yeterince kullanılmamasından mı kaynaklandığı belirsizdir.

Bu çalışmada, statik klinik ve dinamik laboratuvar ölçümleriyle DFROM’un diz ve kalça biyomekaniğiyle olan ilişkisininin aktif kadın bireylerde iniş görevleri sırasında incelenmesi amaçlamaktadır.

Hipotez: Ayak bileği DFROM’un ve mevcut hareketin yetersiz kullanılmasının, biyomekanik risklerin artmasına (örneğin, daha fazla diz abdüksiyonu, azalmış diz fleksiyonu) yol açacağı varsayılmıştır.

Çalışma Tasarımı: Kesitsel çalışma, Seviye 3.

Çalışmaya 19 aktif kadın sporcu (yaş: 20,0 ± 1,3 yıl; boy: 1,61 ± 0,06 m; ağırlık: 67,0 ± 10,7 kg) katılmıştır. Sporcular sabit bir bisiklette 70-80 RPM hızında ve Borg CR-10 RPE ölçeğine göre algılanan efor derecesi ≥3 olacak şekilde 5 dakika ısındılar. Tüm ölçümler dominant olmayan bacakta yapıldı.

Klinik Ayak Bileği DFROM (DF-CLIN) Ölçümü:

DFROM ölçümü için, katılımcıların ayakları çıplak ve duvara doğru dönüktü.  

İkinci parmağın ucu duvardan 10 cm uzaklıkta olacak şekilde konumlandırıldı. Katılımcılardan, topuklarını yerden kaldırmadan dizlerini duvara dokundurmaları istendi.

Ayak pozisyonu, 2 mm’lik aralıklarla ileri ve geri hareket ettirilerek, maksimum dorsifleksiyon açısına ulaşıldı.

Ölçümler 3 kez tekrarlandı ve ortalama değer (DF-CLIN) analiz için kullanıldı.

Drop Vertical Jump (DJV) Testi:

Katılımcılar, sıçrama sırasında uzuvlar arası asimetrileri en aza indiren bir teknikle sıçradılar.

Alt ekstremite biyomekaniği, düşüş sırasında yapılan dikey sıçrama analizinde 3 boyutlu hareket ve kuvvet platformu analizi ile ölçüldü.

Analiz:

İniş sırasında kullanılan mevcut DFROM’un yüzdesi (DF-%USED), iniş sırasında gözlemlenen maksimum DFROM’un DF-CLIN’e bölünmesiyle hesaplandı.

SONUÇ

Ayak Bileği DFROM ve Eklemler Arası Etkileşimler:

Maksimum eklem hareket açıklığının ve kontrolünün sağlanması yaralanmalardan korunma için çok önemlidir.

Çalışma, ayak bileği dorsifleksiyonunun yetersiz kullanımında :

 ’’Dizde anormal hareketler (özellikle diz abduksiyonu) ve hareket kontrolü bozulmaları olduğunu belirtmektedir ’’

Her 1,0° daha az DF-CLIN için:

• Kalça fleksiyon hareket açıklığında 1,0° azalma (r2 = 0,21, P = 0,05),
• Maksimum diz fleksiyon açılarında 1,2° azalma (r2 = 0,37, P = 0,01),
• Diz fleksiyon hareket açıklığında 0,9° azalma (r2 = 0,40, P = 0,004),
• Kalça ekstansör işinde 0,002 N·m·N−1·cm−1 azalma (r2 = 0,28, P = 0,02),
• Diz ekstansör işinde 0,001 N·m·N−1·cm−1 azalma (r2 = 0,21, P = 0,05) bulundu.

Bu çalışma, DFROM limitasyonlarının diz ve kalça biyomekaniği üzerinde önemli etkileri olduğunu göstermektedir. Farklı yüklenme paternlerine ve sonrasında yaralanmalara yol açabileceğini ortaya koymaktadır.

Bu kısıtlamaların kalça ve diz fleksiyon hareketlerini azalttığı gösterrmiştir. Bu azalamaların iniş sırasında diz ekstansiyon iş kapasitesini de azaltabileceği vurgulanmaktadır.

Her %10 daha az DF-%USED için:

• Maksimum diz abdüksiyon açılarında 3,2° artış (r2 = 0,26, P = 0,03),
• Diz ekstansör işinde 0,01 N·m·N−1·cm−1 azalma (r2 = 0,25, P = 0,03) gözlemlendi.

Ayak bileği dorsifleksiyonu sınırlı olan kişilerde, diz ve kalça fleksiyonu azalır. Diz abduksiyonu gibi anormal hareketler artar.

Yetersiz DFROM Kullanımı:

Çalışmanın verilerine göre, zıplama inişi sırasında ayak bileği DFROM’un %50’si bile kullanılmamaktadır.

Bu da sporcuların sahip oldukları tam dorsifleksiyon aralığını kullanmadığını göstermektedir.

Bu durum, daha fazla motor kontrol eğitimi ile düzeltilmesi gereken bir sorun olabilir.

Fonksiyonel Hareketler ile Uyumlu ölçümler ağırlık taşıyan dizin 20° fleksiyon pozisyonunda yapılmıştır.

Bu yaklaşım, fonksiyonel hareketlere daha yakın bir simülasyon sunarak daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır.

Anahtar Noktalar Neler?

‘’ İyileştirme İçin Motor Kontrol Eğitimleri yapılmalıdır.’’

Verilen motor kontrol eğitimleri, daha fazla dorsifleksiyon kullanımını teşvik edebilir. Örneğin, zıplama ve inişlerde daha fazla fleksiyon ile diz abduksiyonunun azalması ve daha güvenli hareket modellerinin gelişmesi sağlanabilir.

Azalmış DFROM, sağlıklı kadın sporcularda zıplama inişi sırasında diz ve kalça biyomekaniğini olumsuz yönde etkiler.

Diz ve kalça fleksiyonunun azalmasına ve dizde anormal hareketlerin oluşmasına yol açar.

Daha düşük dorsifleksiyon, kalça ve dizde daha az fleksiyon hareketi ve ekstensör işinin azalmasına neden olur.

Dizde  frontal düzlemde anormal hareketlere yol açabilir.

Sporcular, zıplama inişi sırasında mevcut DFROM’un %50’sinden daha azını kullanmaktadırlar. Bu da mevcut hareket aralığının tam olarak kullanılmadığını gösterir.

Azalmış dorsifleksiyon, dizde abduksiyon gibi anormal hareketlere yol açarak diz yaralanma riskini artırabilir.

Azalmış dorsifleksiyonla ilişkili biyomekanik değişiklikleri düzeltmek için motor kontrol stratejilerinin geliştirilmesi önemlidir; Bu stratejiler, sporcuların ayak bileği dorsifleksiyonunu daha etkin bir şekilde kullanmalarına yardımcı olabilir.

Yeterli fizyolojik hareket elde edildikten sonra motor kontrol stratejileri, zıplama inişlerinde daha etkili olabilir. Böylece güvenli hareket paternlerinin oluşmasına katkı sağlar.

KAYNAK

Taylor JB, Wright ES, Waxman JP, Schmitz RJ, Groves JD, Shultz SJ. Ankle Dorsiflexion Affects Hip and Knee Biomechanics During Landing. Sports Health. 2022 May-Jun;14(3):328-335. doi: 10.1177/19417381211019683. Epub 2021 Jun 6. PMID: 34096370; PMCID: PMC9112706.