Bu derlemede 3273 potansiyel makale belirlenmiş ve 25 makale çalışmaya dahil edilmiştir.

Üst Ekstremite kullanımı içeren bu sporlarda omuz yaralanmaları oldukça yaygındır.

Yüksek hareket hızı ve tama yakın eklem hareket açıklığı kullanımı risk faktörüdür.

Yüzme gibi sporlarda bir yıl içinde %23-38 arasında omuz yaralanması görülmektedir.

Yaralanmaları önlemek amacıyla risk faktörlerini belirlemek oldukça önemlidir. Literatürde sınırlı sayıda sistematik derleme mevcuttur.

Bazı risk faktörleri belirlenmiş olsa da henüz bir uzlaşı bulunmamaktadır.

Bu nedenle, baş üstü sporcularda aşırı kullanıma bağlı omuz yaralanması risk faktörlerini değerlendirmek amacıyla 2020 yılında kanıt düzeyi 3 olan bir sistematik derleme çalışması yayımlanmıştır.

GİRİŞ

Omuz yaralanmaları özellikle baş üstü (overhead) sporcularda oldukça yaygındır.

Örneğin beyzbol gibi sporlarda yaralanmaların %12-19’u omuz bölgesinde meydana gelirken,

Yüzme gibi sporlarda bir yıl içinde %23-38 arasında omuz yaralanması görülmektedir.

Overhead sporcularının yüksek hız ve büyük hareket açıklığı ile omuz hareketlerini gerçekleştirmeleri, onları omuz yaralanmalarına daha yatkın hale getirmektedir.

Bu sporcuların omuzlarında, uzun süreli değişikliklerin yanı sıra humeral baş retroversiyonunun artışıyla ilişkilendirilen dış rotasyonun arttığı ve iç rotasyon ile toplam hareket açıklığının azaldığı belirtilmektedir.

AMAÇ:

Overhead sporcularda, Literatürde tanımlanan aşırı kullanıma bağlı omuz yaralanması risk faktörlerini belirlemektir.

METHOD:

1970-2018 yılları arasındaki, PubMed ve Scopus veritabanlarındaki çalışmalar incelenmiştir.

Analiz için overhead sporlarda (voleybol, hentbol, basketbol, yüzme, su topu, badminton, beyzbol ve tenis) aşırı kullanıma bağlı omuz yaralanmaları ile ilişkilendirilen en az bir risk faktörünü açıklayan, İngilizce yazılmış prospektif çalışmalar dikkate alınmıştır.

SONUÇ:

İç Faktörler

• Yaralanma öyküsü,
• Hareket açıklığı (eksik veya fazla)
• Rotator manşet zayıflığı (izometrik ve izokinetik) gelecekteki yaralanma riskini önemli ölçüde artırır.

Ayrıca, spor yılı, vücut kitle indeksi, cinsiyet, yaş ve oyun seviyesinin de mütevazı bir etkisi olduğu görülmektedir.

Skapuler disfonksiyonun omuz yaralanmaları üzerindeki etkisi ise hâlâ tartışmalı olup, genellikle bu faktörler birbirine bağlıdır.

Dış faktörler

• Saha pozisyonu
• Antrenman/müsabaka koşulları,
• Sezon ve antrenman yükü de omuz yaralanmalarının oluşumunu etkiler.

TARTIŞMA

İçsel ve dışsal risk faktörlerinin tamamı overhead sporcularda göz önünde bulundurmalıdır.

Değiştirilebilir risk faktörleri önleyici stratejilerin konusu olabilir.

Posterior omuz sertliğinden kaynaklanan glenohumeral iç rotasyon eksikliği sıkça gözlenir.

Burkhart ve ark. iç rotasyon eksikliğinin 20°’den az olmasının kabul edilebilir olduğunu önerse de Shanley ve ark beyzbol oyuncularında 13°’lik bir yan farkın omuz yaralanma riskini 6 kat artırdığını göstermiştir.

Sleeper stretch, glenohumeral iç rotasyon defisiti olan sporcularda omzu gevşetmek için düzenli olarak gerçekleştirilebilir.

Fazla dış rotasyon hareket açıklığı anteroinferior instabiliteyi artırabilme riski nedeni ile dikkate alınmalıdır.

Propriosepsiyon ve motor kontrol egzersizleriyle düzenlenebilir.

Skapular disfonksiyonun nedenleri oldukça farklıdır. Kibler ve ark.na Göre omuz kaslarının yeterince esnek olmaması ve motor paternin bozulması bu duruma katkıda bulunabilir.

Skapüler motor paterni normalleştirmek için TheraBand ile egzersizler yapılabilir.

Overhead sporcularda üst ekstremite hareketi sırasında humerus başı stabilizasyonunu sağlamak için

• Dış (konsantrik ve eksantrik olarak) ve iç (yalnızca eksantrik) rotatörleri güçlendirmeye odaklanılmalıdır.

Egzersiz bantları ve ağırlık gibi spor ekipmanları kullanılabilir.

Ancak altın standart hâlâ izokinetik dinamometredir. Çünkü bu, direnci anında sporcunun bireysel gücüne adapte edebilir.

Antrenman yükünün optimal yönetiminin önemi vurgulanmalıdır. Spor müsabakalarının sıklığı ve antrenmanın yoğunluğu, omuz üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Antrenman yükünün hesaplanması ve her sporcuda buna uyum sağlamasının önemininin farkına varılmalıdır.

(Bu sistematik derleme, farklı çalışmalar arasındaki metodoloji ve kalite farklılıkları ile popülasyon çeşitliliği gibi sınırlılıklara sahiptir.)

KAYNAK

Tooth C, Gofflot A, Schwartz C, Croisier JL, Beaudart C, Bruyère O, Forthomme B. Risk Factors of Overuse Shoulder Injuries in Overhead Athletes: A Systematic Review. Sports Health. 2020 Sep/Oct;12(5):478-487. doi: 10.1177/1941738120931764. Epub 2020 Aug 6.

PMID: 327580

80; PMCID: PMC7485028.