YARALANAN SPORCULARDA KAS ATROFİSİNİ NASIL AZALTABİLİRİZ ?

Spor ve atletizmde yaralanma kaçınılmaz bir durumdur. Yaralanmanın ciddiyetine, farklı dokuların hasar görmesine ve kas kaybının büyüklüğüne bağlı olarak iyileşme süresi değişkenlik gösterebilir. İyileşmeyi hızlandırmak için etkili rehabilitasyon stratejilerinin kullanılmasının önemlidir.

Atletik antrenmanlar veya yarışmalarda meydana gelen birçok yaralanmada ekstremiteim mobilizasyonunu (hareketsiz hale getirme) kullanılır. Bu durum iskelet kası kaybına (kas atrofisine) ve özellikle kas kullanılmamasının erken evrelerinde (1-2 hafta) metabolik sağlık ve fonksiyonel kapasitede azalmaya neden olur.

Bu dönemde oluşan kas atrofisi kasın kuvvet üretme becerisinide olumsuz yönde etkiler.

İmmobilizasyona Bağlı Kas Atrofisi

Diz yaralanma rehabilitasyonunun ilk aşaması (<6 hafta) genellikle alçı veya metal destekle eklemin tamamen hareketsiz hale getirilmesini içerir. Bu, etkilenen kas gruplarının herhangi bir ağırlık taşımasını veya kas kasılmasını önler. Sonuç olarak;

· kas kütlesi

· fonksiyonel güç

· metabolik hız(lokal)

· insülin duyarlılığında azalmaya yol açarken lokal yağ birikiminde artışa neden olur.

Çalışmalar, aktif olmayan kas dokusunun günde yaklaşık %0,5 oranında atrofiye uğradığını göstermektedir. Cinsiyet, eğitim durumu, kas grubu ve yaş gibi çeşitli faktörler kullanmama atrofisi oranını etkileyebilir.

Ekstremiteim mobilizasyonun başlamasından sonraki ilk 1-2 hafta çok önemlidir. Çünkü kas gücü kaybı ve insülin duyarlılığındaki azalma ilk 1-2 hafta içinde hızla ortaya çıkar.

İnsülin duyarlılığı neden azalıyor diye düşünebilirsiniz ?

Çünkü kas dokuları GLUT-4 diye tanımlanan kasın içine glukoz girişini sağlayan insülün duyarlı kapılardır. Kas dokusu azalında doğal olarak bu duyarlılıkta azalacaktır.

· Wall ve ark.(2013) ,sağlıklı genç erkeklerde iki haftalık immobilizasyon sırasında quadriseps kas kütlesinde %8’lik bir azalmaya %23’lük bir kas gücü kaybının eşlik ettiğini bildirmişlerdir.

Yaralanan sporcunun fiziksel aktivite seviyelerini büyük ölçüde azalttığı göz önüne alındığında, kas kütlesini korurken yağ kütlesi birikiminden kaçınmak zor olabilir. Kas kütlesini korumak ve vücut yağ birikimini önlemek arasındaki hassas dengeyi sağlamak önemlidir.

Yaralanma döneminde beslenme nasıl olmalıdır?

Sağlıklı bir bireyde kas protein yıkım ve yapımı arasındaki dinamik denge sayesinde kas kütlesi sabit kalır. Yaralanan sporcularda ≥2 hafta ekstremiteim mobilizasyonu, sürekli olarak açlık kas protein sentez oranlarını düşürür. Aynı zamanda protein alımına kas proteinin tepkisini de azaltır (anabolik direnç).

Özellikle immobilizasyonun erken aşamalarında <1 hafta diyetprotein tüketimi, gün boyunca kas protein sentez oranlarını uyarmak için kritik öneme sahiptir. Kanıtlar, gün boyunca diyet protein alımının miktarına, türüne ve zamanlamasına odaklanarak günlük protein alımını sürdürmenin veya arttırmanın, kas kütlesi ve güç kaybını sınırlayabileceğini göstermektedir.

Bununla birlikte, proteinin korunmasının veya arttırılmasının, kas trofisini hafifletebileceği, ancak engellemediği de açıktır. Bu, protein alımına karşı kullanılmamaya bağlı anabolik dirençle açıklanmaktadır.

Anabolik direncin üstesinden gelmek

Protein alımına verilen anabolik tepkiyi optimize etmeyi amaçlayan son araştırmalar, miktarı değiştirmeye odaklanmıştır. Sağlıklı genç erkeklerde ∼20 g protein alımının ardından maksimum protein sentezi oranlarına ulaşıldığını belirtmiştir. Yaralanan sporcunun, kullanmamaya bağlı anabolik direncin üstesinden gelmek için 35-40 g’lık bir doz protein kullanılması önerilmektedir.

Bununla birlikte birçok çalışma, diyet proteininin anabolik potansiyelini belirleyen spesifik özellikleri ele almıştır. Bunlar;

· Sindirim ve emilim kinetiği

· Aminoasit bileşimidir.

Yaralanan sporcunun azalmış enerji gereksinimleri, büyük ve protein açısından zengin öğünlerin tüketilmesini zorlaştırabilir .Bu yüzden sindirilebilmesi kolay ve lösin miktarı yüksek proteinler önerilir. Örneğin hızla sindirilen ve emilen peynir altı suyu proteininin, soyaveya kazein gibi “yavaş” proteinlerden daha anaboliktir ve lösin miktarı daha fazladır.

Anabolik duyarlılığı arttıran bir başka besin kaynağı iseomega-3 yağ asitleridir. Spesifik olarak, omega-3 yağ asitleri (günde 4 g) ile uzun süreli takviyenin, her yaştan sağlıklı bireyde aminoasitlere karşı anabolik duyarlılığı arttırdığı gösterilmiştir.

Ek bir besin takviyesi, kreatin. Çalışmalarda kreatin takviyesinin (günde 20 g ), yedi günlük üst kol immobilizasyonu sırasında kas kütlesi ve güç kaybını azalttığı bildirilmiştir.

Egzersiz, kas protein sentez oranlarını korumak ve dolayısıyla kas kullanmama atrofisini azaltmak veya önlemek için açık ara en güçlü stratejidir. Fakat, yaralanma ve/veya ameliyattan sonra iyileşmenin erken döneminde egzersizin dinamik ve yoğun doğası nedeniyle endişeler doğurur. Bu nedenle iyileşmenin erken döneminde NMES fiziksel aktivite veya egzersiz için alternatiftir.

Nöromüsküler elektrik stimülasyonu(NMES) stratejisi

NMES, belirli kas gruplarının nispeten düşük yoğunlukta istemsiz izometrik kasılmalarını başlatır. Herhangi bir güvenlik endişesi veya olumsuz yan etki (önemli kas ağrısı, cilt tahrişleri vb.) olmadan kas kütlesinin korunması sağlanır.

Ø Dirks ve ark.(2013) , nispeten yüksek bir frekans (100 Hz) ve atım genişliği (400 µs) kullanarak, immobilizasyonun ilk beş gününde gözlemlenen önemli kas atrofisinin, sağlıklı genç erkeklerde günde iki kez 30 dakikalık NMES ile tamamen önlenebileceğini göstermişlerdir.

ANAHTAR NOKTALAR

· Yaralanmayı takiben ekstremiteim mobilizasyonu, kas kaybına ve fonksiyonel kapasitede azalmaya neden olur.

· Kas kaybı, en çok ekstremiteim mobilizasyonunun ilk 1-2 haftasında oluşur..

· Kullanmama sırasında kas kaybı,

– temel olarak kas protein sentez hızındaki düşüşe

– diyet protein alımına karşı anabolik direncin gelişmesine bağlanır.

· Kas kütlesinin korunması için sindirimi kolay, yüksek lösin içerikli (2,5-3 g) ve gün boyunca eşit aralıklarla (3-4 saat) ,yeterli miktarda (20-35 g) protein kaynaklarının düzenli olarak (günde 4-6 kez) tüketilmesiyle sağlanmalıdır. Kahvaltı ile birlikte ve uykudan önce diyet proteini alımı burada özel bir önem taşıyabilir.

· Omega-3 yağ asitleri, dallı zincirli amino asitler (lösin dahil), kreatin spesifik besin bileşikleri, bir yaralanma döneminde kas protein sentezi oranlarının korunmasına yardımcı olabilir.

· NMES, istemsiz kas kasılmalarını başlatmak için alternatif bir yol sunar, böylece kas protein sentez oranlarını uyarır ve yaralanmadan iyileşme sırasında kas kaybını etkili bir şekilde azaltır.

· Hasar görmemiş kas grupları (örn. üst vücut) için de bir egzersiz uyarısı (özellikle direnç egzersizi) sağlamaya dikkat edilmelidir.

· Tüm vücut kas kütlesini ve metabolik fonksiyonu etkileyebilecek bölgesel yağsız kütlede istenmeyen azalmalar önlenmelidir.

Kaynakça

Wall BT, Morton JP, vanLoon LJ. Strategiestomaintainskeletalmusclemass in theinjuredathlete: nutritionalconsiderationsandexercisemimetics. Eur J SportSci. 2015;15(1):53-62.

Quadroathletics 2015 yılında spor bilimlerinde akademik kariyerlerine devam eden profesyoneller tarafından hareket bilimlerinde, spor ve spor bilimlerinde eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermek için kurulmuş bilimsel bir merkezdir

Son Yazılar